Çocuklarda Beslenme
Bebeklik ve çocukluk evrelerinde büyümeyi en çok etkileyen faktör beslenmedir. İlk yaşlarda beslenmenin büyüme üzerine etkisi oransal olarak çok fazla olduğundan, büyümeyi izleyerek beslenme hakkında fikir sahibi olunabilir. Protein ve enerji miktarının optimal miktarlarda alınması ile normal büyüme eğrisi yakalanırken, yetersizliği halinde protein enerji malnutrisyonu tablosu, fazla alındığı hallerde ise obesite riski ortaya çıkar.
Beslenmeyi değerlendirirken bir protein, enerji, vitamin veya mineral eksikliği ve obesite riski ya da varlığı saptanmaya çalışılır. Böyle bir durum saptanması halinde nedenlerinin ortadan kaldırılması, durumun normale getirilmesi ve tekrar oluşmasının önlenmesi için gerekli düzenlemeler yapılmalıdır.
Yeterli beslenme bir çocuğun boy uzunluğunun maksimal genetik potansiyeline erişmesini sağlayan beslenme olarak tanımlanır. Bu nedenle toplumda çocukların boy uzunluğu, o toplumda protein enerji eksikliğinin varlığını yada yokluğunu gösteren önemli bir göstergedir.
Fazla beslenme ise genellikle 5 yaştan sonra obesite olarak kendini gösterir.0-5 yaşta da görülebilir ama oransal olarak azdır. Obesite boya göre ağırlığın normal değerlerin %120 veya üzerinde olması olarak tanımlanır. Vucut ağırlığı yaşa göre fazla, boya göre normalse iri bebekten söz edilir ve herhangi bir önleme gerek yoktur. Obesite sınırına giren çocuklarda ise diet ve aktivite artırıcı faaaliyetler önerilir. İlaç tedavisi önerilmez. Çocuklarda obesitenin tedavisi çok zordur ve yüz güldürücü değildir. Obesitenin çocuklarda sosyal faaliyetlere katılımı güçleştirdiği, psikolojik sorunlara yol açtığı ve ileri yaşlarda ateroskleroz, diabet, kalp damar hastalıkları vb kolaylaştırdığı göz önüne alınarak, vucut ölçülerinin değerlendirilmesinde böyle bir riskin olup olmadığı saptanmalıdır. Erken dönemde saptanan obesite riski daha basit önlemlerle bertaraf edilebilir. Aksi takdirde giderek artan obesite bazı gelişmiş ülkelerde olduğu gibi ciddi bir toplum sağlığı sorunu olarak karşımıza çıkacaktır.
Yetersiz beslenme daha çok bebeklikte ve ilk yaşlarda daha çok görülür. Özellikle geri kalmış ve gelişmekte olan ülkelerde ilk 5 yaş çocukları arasında görülen protein ve enerji malnutrisyonu, vitamin ve mineral eksiklikleri, bu çocukların yaşam sürelerini, yaşam boyu başarılarını ve yaşam kalitelerini büyük ölçüde etkiler. Bu nedenle toplumların 0-5 yaş arası çocuklarında protein enerji malnutrisyonu oranı, toplumların sağlık düzeyini ve yaşam kalitesini gösteren önemli bir parametredir.
Protein enerji eksikliği, vucuda giren besinin yeterli olmaması veya yeterli besin girmesine rağmen vucudun hastalıklar nedeni ile bu besinden yararlanamaması halidir. Bu durumda önce ağırlık artışında bir duraklama, sonra da boy artışında bir azalma görülür. Vucut ölçüleri alındığında başlangıçta yaşa göre ağırlık düşük,yaşa göre boy normal ve boya göre ağırlık düşük görülür. Eğer bu durum uzun bir süre devam ederse o zaman yaşa göre boy uzunluğu da azalmaya başlar. Çocuk büyüdükçe hastalanma sıklığı azalır, beslenmesini kendi kendine yapmaya başlar. Böylece protein ve enerji alımı artar, yaşa göre normal hatta üzerinde bir ağırlığa ulaşır. Ancak ileri yaşlarda boy artış hızı düşük olduğu için çoğunlukla boy değerleri yaşa göre boy değerlerinin altında kalır. Bu durumda boya göre ağırlık kolaylıkla normalin üzerine çıkar ve obesite riski oluşur. Bu nedenlerle protein enerji yetersizliğinin tanısını erken koyabilmek için sık tartı kontrolleri yaparak ağırlık artışındaki duraklamaları saptamak gerekir. İleri yaşlarda ise yaşa göre boyun kısa olması geçmiş dönemde bir protein ve enerji eksikliğinin varlığını gösterir.
Çocukları hastalıklardan korumak, hastalıklarını tedavi etmekten çok daha kolaydır. Beslenme problemlerini de gerçekleşmeden önce önlemeğe çalışmak gerekir. Bu amaçla yetersiz beslenme ve obesitenin önlenmesi için büyümenin dikkatle izlenmesi ve değerlendirilmesi gerekir.