Güneşin zararlı Işınlarından Nasıl korunmalıyız! .
Güneşin ışınları ve yapay ışık kaynaklarından elde edilen ultraviole ışınlarının, insan cildi üzerinde birçok faydasının yanısıra zararları da bulunmaktadır.
Güneşin zararlı Ultraviyole (UV) ışınlarından korunmak, özellikle beyaz, açık renk ve hassas cilde sahip kişiler için oldukça önemlidir ve hayati önem taşır.
Cildimizi güneşin zararlı etkilerinden nasıl korumalıyız?
Güneşin zararlı etkilerine geçmeden önce hayat için vazgeçilmez olan güneş ışınlarının insanlar üzerindeki direkt yararlarından bahsetmek istiyorum.
Güneş ışınlarının yararlı etkileri:
- ciltte D vitamini üretimi
- zararlı mikropların yok edilmesi
- insan psikolojisine olumlu etkisi
- ısınma
- sedef hastalığı
- ultraviolenin tedavi ettiği bazı hastalıklardaki olumlu etkileri çok açıktır.
Güneş ışınlarının zararlı etkileri:
- Işık duyarlılığı tabloları
- güneş yanıkları
- deri yaşlanması
- deri kanserleri
- ciltte lekelenmeler
- gözde lensin yaşlanması ve katarakt oluşumu da bilinen zararlı etkilerindendir.
Özellikle çocukluk ve ergenlik dönemleri başta olmak üzere kişinin yaşamının her döneminde güneşten belli bir oranda korunması gereklidir. Ancak günümüzdeki popüler estetik ve moda anlayış nedeniyle güneş banyoları ve solaryumlar toplumda kişiler arasında büyük rağbet görmektedir. Özellikle Akdeniz bölgesinde yaşayan çoğu birey (ülkemizde bu kuşakta yer almaktadır) yaşamı boyunca alacağı toplam ultraviole miktarının çoğunu 20 yaşına kadar almaktadır. Bu nedenle çocukluk döneminden itibaren başlayarak güneş ışınlarını daha az alacak şekilde yaşam tarzını geliştirmek ve gerekli davranış değişiklerinin yerleşmesine yönelik toplum eğitimi şarttır.
Işınlara karşı koruyucu giysilerin giyilmesi ve güneşten koruyucu gözlüklerin kullanılması:
En iyi fiziksel ve mekanik korunmayı uygun giysiler sağlar.
Şapka: Baş çevresini Ultraviole koruma açısından gözenek sayısı, dokumasının tipi, rengi, ağırlığı ve kalınlığı gibi bazı parametreler önem kazanır. Beyazlatılmış pamuk, krep, viskon ve yapay ipek ultraviole ışınından korunmada geçirgen olmaları dolayısıyla önerilmez. Ağartılmamış pamuk ve ipek gibi materyaller ultraviole ışınlarını en iyi şekilde yansıttıkları veya absorbe ettikleri için en iyi seçimlerdir. Koyu renkler açık renklerden daha fazla koruma sağlarlar. Giysinin gerilme, ıslanma, yıkama ve ütülenmesi koruma değerini değiştirir.yaklaşık 10 cm genişliğinde çevreleyen hafif dokulu, plastik, geniş kenarlı şapkalar bütün yüz ve boynu korur. Özellikle ultraviole koruma içeren giysiler tercih edilmelidir.
Koruyucu güneş kremleri : 15 koruma faktörü yaklaşık %93 oranında koruma sağlar.
Gölgelerin doğru kullanılması: Güneş ışınını yansıtan su, çimen, kum, kar ve buzlanma etkisi ultraviole indeksini etkiler. Güneşli günlerde dış ortamda gölgeli yerler tercih edilmeli veya şemsiye gibi fiziksel bariyerler kullanılmalıdır. Son zamanlarda ev ve otomobil camlarına yapıştırılabilen ultravioleyi bloke eden koruyucu akrilik film veya camlar üretilmekte ve başarılı olarak kullanılmaktadır.
Gün ortasında güneşte bulunma zamanının sınırlanması:
Ultraviole ışınlarının yaklaşık yarısı yazın öğlen vakti dört saat içinde yeryüzüne ulaşır. Saat 10.00- 14.00 arasında güneşin ışınlarının en dik geldiği ve en zararlı olduğu saatlerde güneşten kaçınmak foto yaşlanmayı yavaşlatır.
Güneşten koruyucu ürünlerin kullanılması:
Güneşten koruyan ürünler Amerikan Sağlık Dairesi (FDA) tarafından minimal koruma faktör 4- 12, orta derecede koruma 12- 30 ve yüksek koruma 30 ve üstü olarak 3 kategoride sınıflamıştır. Yüksek faktörlü koruyucuların foto yaşlanmayı azalttığı ve
engellediği, düşük faktörlülerin ise kısmen etkili olduğunu bildirmiştir.
Güneş koruyucuların doğru kullanılmamaları durumunda beklenen etki olmamaktadır. Yeterli miktarda uygulanmadıklarından, terleme, yüzme, ovalayarak silme gibi çevresel faktörlerden etkilendiğinde etki azalmaktadır. Güneşten koruyucu ürün kullanımında dikkat edilmesi gereken bazı noktalar şunlardır:
- Koruma faktörü en az 15 olmalıdır.
- Güneşe çıkmadan 15- 20 dakika önce kuru deriye uygulanması gerekmektedir.
- Eğer başka bir krem veya üründe kullanılacaksa , ilk önce güneş kremi daha sonra üzerine diğer ürün uygulanmalıdır.
- Güneş altında kalınan her 2 saatte bir tekrarlanmalıdır.
- Deri eşit miktarda kaplanmalı, arada boşluk ve yamalar kalmamalıdır.
Güneşin ışınlarının etkisi her cilt tipine göre farklı mıdır?
Güneşin farklı ciltlere ve farklı ten renklerine karşı etkisi farklıdır.
Deri tiplerine göre 6 sınıfa ayrılır:
Tip 1– Beyaz deri.Daima güneş yanığı oluşur, asla bronzlaşmazlar. (15- 30 faktör arası koruyucu gereklidir)
Tip 2– Beyaz deri.Sıklıkla güneş yanığı oluşur, bazen bronzlaşma olur. (15- 30 faktör arası)
Tip 3– Deri beyaz- açık kahverengidir.Kolay bronzlaşır, nadiren yanarlar. (10- 15 faktör arası yeterlidir)
Tip 4– Deri rengi orta kahverengidir. Hiç yanmaz, daima bronzlaşır, Akdeniz tipi. (6- 10 faktör arası yeterlidir)
Tip 5– Esmer deri. Tam bronzlaşma (4- 6 faktör arası yeterlidir)
Tip 6– siyah deri, zenci. (güneş koruyucu kremine gerek yok)
Tip 1 ve 2 olan kişiler günün hiçbir saatinde hiçbir zaman uzun süreli güneş banyosu yapmamalı, küçük yaşlardan itibaren güneş koruyucu kullanmayı günlük alışkanlık haline getirilmelidir.
Güneş kremlerinin güneşin zararlı etkilerinden korunmada yeri nedir?
Güneşten koruyucu ürünler dünyada yaklaşık 100 yıldır kullanılmaktadır. Bu ürünler sadece denizde, sahilde ve güneşte değil, fotosentivite, deri yaşlanması ve deri kanserlerinin önlenmesi amacıyla günlük olarak da sıklıkla kullanılmaya başlanmıştır. Bu tür koruyucular ABD de ilaç olarak, Avrupa ‘da ise kozmetik olarak satılmaktadır. Hem ultraviole A, hem ultraviole B ye karşı koruyucu olarak düzenlenmiştir. Fiziksel ve kimyasal olarak gruplandırılmıştır. Minimal koruma faktör 2- 12 arası, orta derecede koruma 12- 30 faktör arası, yüksek koruma 30 ve üzeridir. Güneşten koruyucu kremler güneşten korunmada temel standart olarak kabul edilmesine rağmen son zamanlarda doğru kullanılmamaları nedeni ile beklenen etkilerini gösterememektedirler. Foto yaşlanmanın önlenmesinde en çok bu ürünlerden yararlanılır.